دایکات ( Die Cutting ) یک عبارت کلی است که می توان آن را به عنوان فرآیند برش پلاستیک، ورقه های فلزی، کاغذ، انواع جعبه کارتن و مقوا به شکل های خاص و با استفاده از ماشین آلات برای تولید انبوه تعریف کرد. از طریق ماشین های دایکات می توان یک شکل را با ابعاد دقیقا مشابه بارها و بارها بدون دخالت قیچی، شابلون و یا تیغ موکت بری ایجاد کرد. این ماشین باعث صرفه جویی در وقت شده و اشکال بریده شده کاملا حرفه ای و یکسان به نظر می رسند.
این روش در صنعت بسته بندی اهمیت بسیار بالایی دارد زیرا طراحی خلاقانه و اصولی آن باعث نمایش بهتر محصولی می شود که قرار است درون آن بسته جا بگیرد. متریال مورد نظر پس از اتمام کار خود در دستگاه چاپ توسط دستگاه با ضربه دای، اصطلاحا تیغ میخورد. البته در بعضی سفارشات، عمل دایکات روی متریال چاپ نشده انجام می‌شود. در این مرحله طرح‌های موردنظر برش می‌خورند، پرفراژ می‌شوند یا خطِ تا می‌خورند. استفاده از دستگاه باعث صرفه جویی در وقت شده و اشکال بریده شده کاملا یکدست خواهند بود. البته دقت و ظرافت اوپراتور در خروجی کار بسیار تاثیر دارد.
فرایند رایج اجرای دایکات ورق‌های متریال‌های مختلف مانند مقوا، پلاستیک، مقوای با روکش فویل، تخته‌فیبر کنگره‌ای شده و غیره از دستگاه چاپ به دستگاه افقی وارد شود که در آن طرح‌های موردنظر برش می‌خورند، پرفراژ می‌شوند یا خط تا گرفته یا حتی ورق‌ها به تکه‌های کوچک‌تری برش می‌خورند.
طرح‌های رایج برای دایکات
طراحان و تیم‌های گرافیک به دایکات‌های دقیقی متکی هستند که آنها تاثیر خاصی در محصول چاپی یا بسته‌بندی‌شان بوجود می‌آورند. بعضی از طرح‌ها و مدل‌های جعبه‌سازی رایج که با دایکات مورد استفاده قرار می‌گیرند، از جمله کارتن‌های کنگره‌دار سر و ته زبانه‌دار، پاکت‌نامه‌ها، آویزهای دستگیره و غیره.
دقت در دایکات
دایکات چه با طرح خاص و پیچیده‌ای باشد، چه صرفا شامل حروف الفبایی شود، مستلزم دقت بسیاری است تا تمام برش‌ها با چاپ روی محصول تراز و هماهنگ باشند، مخصوصا در بسته‌بندی کارتن‌ها و پاکت‌ها که لازم است زبانه‌ها همدیگر با یکدیگر جفت شوند تا بسته‌بندی قابل‌استفاده باشد. استفاده از دستگاه‌های برش لیزری کیفیت بالا امکان دستیابی به چنین دقتی را فراهم کرده است. تجهیزاتی که با ثبت عکسی-چشمی می‌تواند حد دقت به‌مراتب بیشتری را ارائه دهد. به‌طور کل، این دستگاه ها می‌توانند با دقت معادل سی و دوم یک اینچ برش بزنند.
تازنی و چسب‌کاری
گرچه تازنی و چسب‌کاری دو مرحله‌ی جداگاننه در فرایند تولید محصول نهایی هستند، اما نقش بسیار مهمی در هر دو مرحله ایفا می‌کند. جلسه گفتگو میان بخش‌های دایکات، تازنی و چسب‌کاری شرکت چاپی باید قبل از فرایند تولید صورت گیرد تا بهترین روش در تحقق انسجام و تطابق کیفیت و کارایی شناسایی شود. در چنین مذاکراتی استانداردها و انتظارات مشخص می‌شود تا در فرایندهای بعدی مطابق به طرح موردنظر تازنی و چسب‌کاری محصول نهایی صورت بگیرد.
انواع دستگاه دایکات
دایکات پینگ پونگی ( Rail Cutting Machine )
دستگاه پینگ پونگی شبیه به میز پینگ پونگ است و به همین دلیل به آن پینگ پونگی یا ریلی می گویند. همانند بازی پینگ پونگ که دو بازیکن دارد، دایکات پینگ پونگی هم به دو نیروی انسانی نیاز دارد.
دایکات فکی (Platen Die Cut Machine)
چون این دستگاه به هنگام تیغ زدن ورقه های کارتن مانند آرواره های فک عمل می کند، به آن دایکات فکی می گویند. که یک نمونه ی ساده و بسیار کارآمد در میان دستگاه های دایکات است. این دستگاه برای برش محصولات کاغذی، مقوایی، کارتنی و چرمی که ضخامت و استقامت کمی دارند (مثل برش لیبل، استیکر، جعبه و پاکت) مورد استفاده قرار می گیرد. برای برش با استفاده از این دستگاه، یک قالب بر روی آن بسته می شود و از طریق فشاری معادل ۲۵۰ تن و یا بیشتر بر روی محصول، فرم دهی یا برش انجام می شود.
دایکات روتاری یا دوار (Rotary Die Cutting)
دستگاه روتاری از یک سیلندر بسیار سنگین ساخته شده که برای برش سخت ترین جنس ها مثل فلزات نیز کاربرد دارد. با استفاده از این دستگاه می توان اَشکال و برش های مورد نظر را هم بر روی صفحات و شیت های مسطح و هم بر روی سطوح استوانه ای شکل ایجاد کرد. این دستگاه کمترین پسماند را بر جای می گذارد و برای برش مواردی که سطح محصول نباید با تیغه ی برش تماس داشته باشد (Kiss Cutting) بهترین گزینه است.
چه تفاوتی میان دستگاه دایکات فکی و پینگ پونگی وجود دارد؟
- کار کردن با دستگاه پینگ پونگی احتیاج به دو نیروی انسانی دارد؛ در حالیکه، برای کار با دستگاه فکی یک نفر هم کافیست.
- دستگاه پینگ پونگی کم حجم تر است و فضای کمتری را اشغال می کند.
- دستگاه پینگ پونگی نسبت به دستگاه فکی کم خطرتر است زیرا متصدی آن برای قالب زدن ورق های کارتن از محل فشار دستگاه دورتر می ایستد.
- در دستگاه فکی، قالب به دستگاه پیچ می شود اما در دستگاه پینگ پونگی، قالب فقط بر روی نقاله های روی آن قرار می گیرد. چه برای طرح های پیچیده و چه برای طرح های ساده مثل حروف الفبا، این عمل باید با دقت بسیار بالایی انجام شود زیرا تمامی برش ها باید تراز و هماهنگ با چاپ روی محصول باشند. به علاوه، در کارتن ها و پاکت هایی که لبه های آنها باید جفت و چفت شوند، اهمیت دقت در دایکات مضاعف می شود.
انواع قالب دایکات:
قالب فکی یا تخت (Platen Die Cutting)
قالب های تخت به صورت لیزری، با تیغه های استاندارد و بدون محدودیت ابعادی ساخته می‌شود که شامل تیغه های برش، خم و انواع پرفراژ می‌باشد. این قالب‌ها قادرند انواع کارتن، مقوا، کاغذهای پشت چسب دار، کاغذهای لمینیت‌شده یا فوم و مقوا یا مگنت را در دستگاه دایکات تخت به فرم دلخواه درآورند. همچنین این قالب‌ها در فرآیندهای تولید صنعتی برای چرم، مشمع، انواع فوم، پارچه ها و سایر مواد مشابه بکار می‌روند.
قالب روتاری یا دوار (Rotary Die Cutting)
این سری قالب ها که به روی بستری از چوب چند لایه به شکل استوانه ساخته می شوند و در دستگاه های برش دوار که بنام روتاری شناخته می شوند، بکار می‌روند. این تکنولوژی جدید در پروسه تولید کارتن و جعبه در ابعاد مختلف می‌باشد که امکان دستیابی هر چه سریعتر به تولید مورد نظر را مسیر ساخته و در عرصه رقابت، توانمندی بسیار بالایی را موجب می‌گردد.
قالب های تخت همزمان (کلیشه برجسته)
علاوه بر تیغه‌های برش، خم و یا پرفراژ شامل قسمت های نقش برجسته نیز می‌باشد و در این نوع قالب‌ها امکان برجسته سازی روی مقوا همزمان با تیغ زنی وجود دارد.
جمع‌بندی
محاسبات هزینه قالب یا تیغ، همچنین عملیاتی چون بسته بندی نیاز به تخصص دارد. گاهی یک ترفند مناسب در ساخت قالب یا طراحی بسته‌بندی، می‌تواند صرفه‌جویی قابل توجهی در هزینه تولید رقم بزند. در صورت نیاز به مشاوره رایگان حتما با ما تماس بگیرید.
